مقایسه کارایی دو مدل IMDPA و ESAs جهت مدیریت ریسک خطر بیابان‌زایی منطقه عمرانی گناباد در جنوب غربی استان خراسان رضوی

نویسندگان

  • حسن جعفری کارشناسی ارشد مدیریت مناطق خشک و بیابانی، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه فردوسی مشهد
  • محمدتقی کاشکی دانشجوی دکتری، مربی پژوهشی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی
  • مرتضی اکبری استاد‌یار، گروه مدیریت مناطق خشک و بیابانی، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه فردوسی مشهد
چکیده مقاله:

هدف از این تحقیق، مقایسه کارایی دو مدل IMDPA و ESAs در ارزیابی شدت بیابان‌زایی منطقه عمرانی گناباد در جنوب غربی استان خراسان رضوی و مدیریت مبتنی بر ارزیابی ریسک خطر بیابان‌زایی، بر اساس مدل برتر است. پس از جمع‌‌آوری و تحلیل داده‌های اولیه، معیارها و شاخص‌های دو مدل IMDPA  و ESAs  متناسب با شرایط منطقه‌ای و بر اساس واحدهای ژئومورفولوژی، امتیازدهی و شدت بیابان‌زایی محاسبه شد. سپس ارزیابی ریسک خطر، از ترکیب نقشه‌های شدت بیابان‌زایی، عناصر فیزیکی، اقتصادی و زیستی در معرض خطر و آسیب‌پذیری محیطی به دست آمد و خسارت ناشی از توسعه بیابان‌زایی با توجه به هزینه‌های تحمیل‌شده به هر یک از عناصر، برآورد شد. آزمون معنی‌داری مساحت‌ها با آماره کای اسکویر و انطباق نقشه‌ها با حقایق زمینی، با شاخص کاپا انجام گردید. نتایج نشان داد طبق مدل IMDPA بیشترین سطح منطقه در کلاس با شدت زیاد بیابان‌زایی و با توزیع فراوانی 7/54 درصد قرار گرفت و دو معیار اقلیم و پوشش‌گیاهی از مهّم‌ترین فاکتورها بوده‌اند. در مدل  ESAsنیز شدت بیابان‌زایی در سه کلاس خطر طبقه‌بندی شد که بیشترین سطح منطقه مربوط به کلاس بحرانی نوع دوم با توزیع فراوانی 79 درصد بوده و معیار اقلیم و فرسایش بادی نیز بیشترین تأثیر را داشته‌اند. این موضوع بیانگر تأثیر زیاد عوامل طبیعی در روند و توسعه بیابان‌زایی در مناطق خشک جنوب استان خراسان رضوی است. با توجه به بررسی‌های میدانی، نظر کارشناسی و مقدار ضریب کاپای 897/0، مدل ESAs، به‌عنوان مدل برتر انتخاب شد. نتایج ارزیابی ریسک نشان داد بیش از 5/51 درصد عناصر زیستی-محیطی که عمدتاً در بخش‌های مرکزی و جنوبی منطقه واقع شده‌اند، در معرض خطر متوسط تا بسیار شدید بیابان‌زایی بوده که می‌تواند سالانه خسارتی معادل 7595 هزار میلیون ریال ایجاد نماید. به‌طوری‌که برنامه‌‌های مدیریتی پیشنهادی در این تحقیق، به دلیل سازگاری با شرایط منطقه، می‌تواند تا حدودی میزان خسارت آتی را کاهش دهد.

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

ارزیابی خطر بیابانزایی منطقه اینچه برون در استان گلستان با استفاده از مدل ESAs

شناسایی و ارزیابی فرآیندها، عوامل و وضعیت فعلی شدت بیابان‌زایی به منظور تدوین برنامه‌های مشخص و واقع‌گرایانه کنترل بیابان‌زایی از نیازهای اساسی مناطق بیابانی می‌باشد. در این تحقیق به‌منظور ارزیابی بیابانزایی منطقه اینچه برون در استان گلستان، از 3 شاخص کیفیت خاک، کیفیت پوشش‌گیاهی و کیفیت اقلیم مدل ESAs استفاده گردید. بدین منظور، نقشه هر شاخص از میانگین هندسی لایه‌های آن به‌دست آمد و از طریق میان...

متن کامل

ارزیابی خطر (مقایسه مدل های micd و imdpa)، خسارت و تدوین برنامه مدیریت بیابانزایی منطقه سبزوار

بیابانزایی خطر جدی برای بسیاری از کشورهای جهان و به ویژه کشورهای در حال توسعه مانند ایران می باشد. مناسب ترین روش برای تعیین شدت خطر بیابانزایی، استفاده از مدل های تجربی است. در این تحقیق برای منطقه سبزوار ابتدا خطر بیابانزایی با 2 مدل ایرانی micd و imdpa ارزیابی و سپس با انتخاب مدل برتر، خسارت و برنامه مدیریتی خطر بیابانزایی تعیین گردید. برای این منظور، ابتدا نقشه واحدهای کاری (رخساره های ژئوم...

15 صفحه اول

ارزیابی خطر بیابانزایی با استفاده از مدل بیابانزایی lada و gis در منطقه میاندهی فیض آباد؛ استان خراسان رضوی

در این مطالعه به منظور بررسی شاخص های مختلف مربوط به جنبه ها یا معیارهای گوناگون بیابان زایی یا تخریب سرزمین، از مدل اصلاحی lada استفاده گردید. تمامی این عوامل براساس چارچوب dpsir مورد بررسی قرار گرفتند. شناسایی مناطق در معرض تخریب بالاتر در مقایسه با مناطق دارای ریسک تخریب کمتر می تواند دانش ما در خصوص وسعت مناطق تحت تأثیر بهبود بخشد. تمامی اکوسیستم های سرزمین ایران در معرض پدیده تخریب سرزمین ...

15 صفحه اول

اثرهای زیست محیطی آرسنیک در منطقه چشمه زرد، جنوب غربی نیشابور، استان خراسان رضوی

از منطقه­ی معدنی طلا- آرسنیک- آنتیموان چشمه زرد که در جنوب غربی شهرستان نیشابور واقع شده است، تعداد 21 نمونه خاک از محل­های کانی­سازی و مناطق اطراف آن، آبراهه­ها و زمین­های کشاورزی و تعداد 7 نمونه آب از آب­های آشامیدنی روستاهای حسن آباد و ارغش و چشمه­های اطراف به منظور ارزیابی ژئوشیمیایی- زیست محیطی برداشت شدند. در مناطق کانی­سازی رگه­ای و آبراهه­های مجاور آنها دو منطقه مهم از نظر بالابودن عناص...

متن کامل

سنگ‌نگاری و ژئوشیمی بخش شمال غربی توده‌های گرانیتوئیدی زوزن، جنوب غربی خواف (جنوب شرق خراسان رضوی)

Late Eocene-Early Oligocene Zouzan granitoid bodies are located in northern part of Lut Block and southeast of Khaf in Khorasan Razavi Province and intruded in metamorphic and sedimentary rocks of Precambrian to Eocene. as a result of subduction of Lut Block under Helman Block ,Lut magmatism and Zoozan granitoids have been formed. The granitoid bodies are composed of granodiorite, monzonite, mo...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید

ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده

{@ msg_add @}


عنوان ژورنال

دوره 9  شماره 1

صفحات  39- 54

تاریخ انتشار 2019-08-23

با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023